Yaşadığımız Eğitim Sistemi nasıldır? Nasıl Olmalıdır?

Sizce Yaşadığımız Eğitim Sistemi Nasıldır? Nasıl Olmalıdır? 

                                                                             

         Erden Aktan

            MEB Emekli Müşavir Müfettişi

         Bilgi edinme, öğrenme ve eğitilme arasında yakın ilişki olsa da farklılıkları vardır. Çoğu kez, zannedildiği gibi bilgi edinme öğrenme değildir. Ancak bilgi edinme öğrenme için gereklidir. Öğrenme, edinilmiş bilgiyi kullanarak sorunları çözebilme becerisini( davranış değişikliğini) kazanmakla sağlanır ve bu, kişinin yaşamı boyunca devam eder. Bu şekilde edinilmiş öğrenmelerin (davranış değişikliklerinin) yaşam tarzı olarak benimsenmesi ise kişinin eğitimini oluşturur.

Bu ön bilgilendirmeden de anlaşılacağı gibi, sorun çözümünde kullanılacak bilgi bilimsel olmak durumundadır. Bu özellikteki bilgi aktarımı ve bu bilginin sorun çözümünde kullanılabilme becerisinin(öğrenmenin) bir düzen içinde kazandırılması da “Eğitim Kurumlarında” yapılabilmektedir. Bu nedenle başlıktaki soruların yanıtı,  “Eğitim Kurumlarında” gerçekleştirilen öğrenme olayına etki eden etmenlerin incelenmesiyle bulunmaya çalışılacaktır.  Önemi nedeniyle, öğrenme etkinliğinin girdileri ve birbirleriyle etkileşimleri aşağıda gösterilmiştir:

               

                 Bu bölümde, ülkemizdeki öğretim düzeyinin ne durumda olduğu, yapılan bazı araştırmalar dayanak  gösterilerek  belirtilecek  ve nedenler üzerinde durulacaktır: 

         

                I-Kayhan Kantarlı’nın “Temel Fizik Yasalarından Bihaber, Üniversiteye” BaşlıklıYayını *:

*(Yayın, Cumhuriyet – Bilim – Teknik 10 Aralık 2005 gün ve 977. sayısında yayımlanmıştır.)

                Araştırmada 2004 yılında Ege Üniversitesinin fen ve mühendislik bölümleri birinci sınıflarında okuyan 413 öğrenciye öğretim yılı başında, Newton Yasaları ile ilgili olarak 30 sorulu bir test uygulanmıştır. Bu sınavda, Newton evrenindeki kavramlara orta derecede hakim  olmanın 60-79 puan, Newton evrenindeki kavramlarda ustalaşanların 80-100 puan aralığında olacağı, 60 puanın altındakilerin de Newton evreninin dışında kalacağı ön kabulü yapılmıştır.  Bu kabuller dikkate alınarak, öğrencilerin başarıları şöyle değerlendirilmiştir:

                Bilgisayar Mühendisliğine 2004 ÖSS’de %2,99’luk dilimden giren 80 öğrencinin 30 Sorudaki başarı ortalaması 58 puan olmuştur. Bu sonuçlar diğer bölümler için daha düşük olup,413 öğrencide puan ortalaması 35’tir. %2,99’luk dilim önemli gibi görünse de, bilgiyi kullanmayı gerektiren bir sınavda başarılı olmaya yetmemiştir. Bu öğrenciler girdikleri ÖSS’de sorulan sorulara benzer soruları diğer öğrenci arkadaşlarından daha iyi ezberlemişler ve %2,99’luk dilime girmişler, fakat edindikleri bilgiyi kullanabilme becerisini(öğrenmeyi) edinememişlerdir.

II-Benzer durum OECD ülkeleri arasında yapılan uluslar arası sınavlarda da görülmektedir:

15 yaş grubu öğrencileri arasında 2003 yılında yapılan uluslar arası sınavda (PISA) 30 0CED ülkesi arasında Türkiye matematikte 28. sırada yer alabilmiştir. Bu sınavda matematiğin yanında  bilim ve okuma-anlama konularıyla,  problem çözme alanlarında bilgiyi ifade edebilme ve onu kullanarak sorun çözme  becerileri( o bilginin öğrenilme durumu) da ölçülmektedir. 2007 yılında 30 0ECD ülkesiyle birlikte toplam 49 ülkenin katıldığı uluslararası matematik-fen başarı sıralaması sınavına (TIMSS), Türkiye’den 150 okuldan 4500 kadar öğrenci katılmıştır. Bu sınavda Türkiye matematikte 30. , fende 31. Sıralarda yer alabilmiştir.

 Gerek bilimsel çalışmanın sonuçlarının, gerekse uluslararası sınavların analizinden ulaşılan ortak sonuç şudur: okullarımızdaki sorun, bilginin kullanılma becerisinin kazandırılamayışıdır. Bir başka şekilde ifade edilirse, okullarımızda bilgi aktarımı yapılıyor, fakat öğrenme gerçekleştirilemiyor. Bu önemli bir tespittir. Bu tespit aynı zamanda eğitim sistemimizdeki sorunu da içermektedir. Şimdi bu sorunu biraz daha açalım: 

2003 yılında yapılan uluslararası sınavda (PISA) soruların alındığı konuların biri okuma-anlama olmuştur. Bu konudaki soruların yanıtlanabilmesi için kişinin şu zihinsel etkinlikleri yapabilme becerilerini kazanmış olması gerekir: Bu beceriyi edinmiş kişi grafik ya da karikatürle ifade edilmek istenen bilgiyi, düşünceyi  sözle ifade edebilir,  ya da bunun tersini yapabilir. Konu hakkında edindiği bilgiye kendinden de katkı sağlayarak yorum yapabilir. Deneysel verileri kullanarak veri sınırları içinde veya dışında öteleme yaparak öngörüde bulunabilir. Okuduğu bir yazıda anlatılmak isteneni anlamını bozmadan özetleyebilir. Kişi başka zihinsel etkinlikler de yapabilir. Örneğin daha önce yaşanmış olayla karşılaştığı olay arasındaki benzerlikten yararlanarak, uygulama düzeyindeki zihinsel etkinlikte bulunabilir. Eğitilmiş kişi, karşılaştığı sorunu analiz ederek ipuçlarını yakalayabilir, sorundaki temel görüşün amacı ile dayandığı temel ilkeleri belirleyerek çözüm önerebilir.  Kişi bir başka zihinsel etkinlik türü olarak sentez yapabilme becerisinde bulunabilir. Bunu yapabilen kişi elde ettiği verileri kullanarak bütünü tasarlayabilir, çözüm için yöntem belirleyerek model oluşturabilir. İnsanı insan yapan özellik,  bu zihinsel etkinlikleri yapabilme becerisine sahip olmasıdır. Buna kısaca düşünebilme becerisi de denilebilir. Düşünebilen kişi edindiği bilgiyi kullanarak sorunlarını çözebileceği gibi, yeni bilgi de üretebilir. Eğitimin amacı, bu tür davranış değişikliklerini kişiye kazandırmak ve bunların onun yaşam biçimi olmasını sağlamaktır.  Eğitim sisteminde eksik olan ve sorun olarak karşımıza çıkan, bu becerilerin kişiye kazandırılamamış olmasıdır. Bu açıklamalardan sonra şu soru sorulabilir: Nasıl bir eğitim sistemimiz var? Bu sorunun yanıtı şöyle olabilir: Okullarımızda bilgi aktarımı ile birlikte sadece “söyleneni tekrarlayabilme, gördüğünü tanıyabilme” türünde zihinsel etkinlikte bulunmayı gerektiren ezber öğretim ve eğitim sistemi bulunmaktadır.

Sorunun oluşmasındaki etkenler nelerdir?

Soruyu yanıtlamak için kullanılan istatistiki yorumlar, İzmir İl Milli eğitim Müdürlüğü İstatistiki verilerine ve ÖSYM  “Öğrenci Seçme Sınav Sonuçları”   kitabındaki  bilgilere   dayandırılmıştır:                                              

                                              

Öğretim Yılı	Öğrenci/şube	Öğrenci/öğretmen	Ders saati/ öğret –men	Öğrenci/bilgi- sayar	ÖSS fen iller Arası sıralama
2005-2006	29	14	15	21	31
2006-2007	26	16	20	19	25

Tablo 1: İzmir İl’i Ortaöğretim Kurumları Ortalaması

Öğretim yılı	Öğrenci/şube	Öğrenci/öğretmen	Öğrenci/bilgi- sayar	SBS(FM) illerarası	SBS (TM ) İller arası
2005-2006	27	21	48	25	23
2006-2007	30	28	36	25	29(EA)

                                                  Tablo 2:  İzmir İl’i İlköğretim Kurumları Ortalaması

                Her iki tablo incelendiğinde İzmir İl ortalamasına göre gerek ortaöğretim kurumlarındaki, gerekse ilköğretim kurumlarındaki öğretimi etkileyen fiziki koşullar iyi denilebilecek düzeydedir. Hatta öğretmen başına düşen öğrenci sayısı da Türkiye ortalamasından daha iyi düzeyde kabul edilebilir.  Ayrıca, öğrenci ve onun sosyal çevresi de öğrenme için gerekli ortama İzmir’de fazlasıyla sahiptir. Buna rağmen İzmir’in SBS de ve ÖSS’de iller arasındaki başarı sıralaması, olması gerekenin çok daha gerisindedir.   2004-2005 öğretim yılında İzmir İl’inde 6 kasaba lisesindeki ortalama fiziki verilerin ve ÖSS lisans kazanma yüzdelerinin, İl ortalamaları ile karşılaştırılmaları da bu görüşü destekler durumdadır.  Bu durum aşağıdaki Tablo 3’te gösterilmiştir:

Öğretim kurumları	Öğrenci/şube	Öğrenci/bilgi – sayar	Öğretim şekli	Ders saati/ öğ- retmen	ÖSS lisans Kazanma %’si
6 kasaba lisesi ortalaması	21	12	Normal	20	0
İl ortalaması	19	21	%88 normal	15	21

                  Tablo 3:*Lisans Düzeyindeki Öğretim Kurumlarına  Öğrenci Veremeyen 6 Kasaba Lisesindeki Koşulların İl Ortalamaları İle Karşılaştırılması.*İzmir İl M.E.Md ve ÖSYM 2005 Yılı Sınav Sonuç Kitabı.

               Tablodaki verilere göre, bu liselerin fiziki koşulları ile öğretmen başına düşen ders saati sayısı il ortalaması düzeyinde olmasına rağmen, ÖSS’de başarılı olunamamıştır. 

             Üç tablodaki istatistiki verilerin değerlendirilmesinde ortak olan hususlar şunlardır: Eğitim sistemindeki bu düzeydeki olumsuzlukların oluşmasında fiziki koşulların, öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ile onun sosyal yapısının başlıca neden olamayacağı anlaşılmaktadır.  

Öğrenilen konu ile kazandırılması istenen davranışın bu olumsuzlukta payı var mıdır?  Ortaöğretim kurumlarında halen uygulanmakta olan lise 9. Sınıf  kimya dersinin genel amaçları özetle şöyle belirtilmiştir: “Temel kavramlar hakkında bilgi ve kavrayış edinme, bu kavramların sosyal hayata ve teknolojik gelişmelere etkisi konusunda bilinç geliştirme;  veri ve bilgilerden kavram ve modellere ulaşma yetisi, bunların açıklanmasında bilimsel terimleri kullanabilme becerisi; gözlem, deney ve veri toplama gibi basit becerilerden problem çözmeye geçiş mahareti kazanmayı amaçlar.” denilmektedir.  Belirtilen bu genel amaçlar, yazının konusunu oluşturan görüşlerim ile uyum halindedir. Bu amaçların gerçekleştirilmesi halinde, öğrencinin düşünebilme becerisi gelişecek ve bunun sonucunda edindiği bilgiyi kullanarak sorunlarını çözmesi, yeni bilgi edinebilmesi mümkün olacaktır. Eğitimden beklenen de budur. Öyle ise öğrenilenin, yani okutulan konunun içeriğinin ve bununla kazandırılması istenen davranışın, eğitim sisteminde yaşanan  olumsuzlukta  etkisinin olmadığı söylenebilir.

Öğretmen niteliğinin etkisi nedir?  1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 43. Maddesinde öğretmenlik; ”Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir” şeklinde tanımlanmaktadır. Devamında, “Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik   mesleğine  hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik  formasyonla sağlanır.” denilmektedir. 

Yasada açık olarak belirtildiği gibi eğitim fakültelerinde ve öğretmenin çalıştığı eğitim kurumunda,  öğretmenliği özel bir ihtisas mesleği haline getirecek deneyim ve pratikleri kazandıracak hangi çalışma yapılmaktadır? Bu yapılmadığı gibi, eğitim fakültesi mezunu olmayanlara da öğretmenlik hakkı verilmektedir. Bilmek, öğretmen olmak için gereklidir amma yeterli değildir. Tıpkı, insan anatomisini bilmenin tıp doktoru olmaya yetmediği gibi. Tablo 3’te gösterilen kasaba liselerinde, diğer tüm koşullar sağlandığı halde ÖSS’de başarılı olunamayışın nedeni, bu okullarda görevlendirilen öğretmenlerin, genellikle deneyimsiz olmaları,  aynı okulda deneyimlerinden yararlanabilecekleri meslektaşlarının olmamaları ve okulun bulunduğu yerleşim merkezinde genellikle oturmamalarıdır.

Buraya kadar yapılan açıklamalardan anlaşılacağı gibi eğitim sistemimizdeki asıl sorun, nitelikli öğretmenin yetiştirilemeyişidir. Bununla, diğer etkenlerin olumsuz etkisinin sıfır olduğu söylenemez. Ancak nitelikli öğretmenin etkisi diğerlerinden önemlidir. Aşağıda, eğitim   sistemimizdeki  sorunların çözümüne katkı sağlayacak üç öneride bulunulmuştur:                                               

                I – Eğitim   Fakültelerinin  Yapılanmasına   Yönelik  Öneriler:

                 Eğitim Fakültesini bitiren öğretmenin, ders işlenişi konusunda uygulamaya yönelik becerilerinde(yukarıda ayrıntıları açıklanan düşünebilme becerilerini geliştirme konularında) eksiklikler bulunmaktadır. Bir konuda akademik kariyer sahibi olmak,o konudaki uygulamada başarılı olmaya yetmeyebilir. Bu nedenle deneyim ve beceri kazanmaya yönelik çalışma içine girilmesinde fayda vardır. Mevcut uygulamada, genç öğretmen deneyimli bir öğretmenin bulunduğu okulda çalışıyorsa bu konuda şanslı sayılabilir. Buna rağmen aranan niteliği kazanması için yılların geçmesi gerekir. Aradaki süre içinde üretilen eğitim-öğretim hizmetinin niteliği de düşük olmaktadır. Bu sorunun çözümü için, eğitim fakültelerinin bünyelerinde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim uygulama eğitim kurumlarının bulunması ve eğitim fakültesi öğrencilerinin uygulamalarını, bu okullarda yapmalarının sağlanması gerekir.  Tıp fakülteleri bünyesindeki fakülte hastanelerinde, doktor adaylarının derslerini uygulamalı yapması gibi.

                II – Öğretmenin İşbaşında Yetiştirilmesi:

               
                Böyle bir yapılanmaya gereksinim var mıdır diye sorulacak olursa,yanıtım evet olacaktır. Öğretmen adayı eğitim fakültesinde gerekli teorik bilgiyi almış olsa da, halen sınıf ortamında ders verme konusunda yeterli deneyim ve beceriye sahip olmadığından nitelikli öğretim etkinliğinde bulunması mümkün olmayacaktır. Bunu Milli Eğitim bakanlığı Müfettişi olarak bulunduğum ders denetimlerinde gördüm. Bu nedenle öğretmenin işbaşında yetiştirilmesine gerek vardır.

               Bu proje, Eğitim Hastanelerinde Uzman Hekim yetiştirme modelinin, öğretmenin görev yaptığı öğretim kurumunda işbaşında yetiştirilmesine uygulanması esasına dayanmaktadır. Uzman hekim adayı çalıştığı hastanede asistan ve hocalarının gözetiminde tedavi hizmetlerinde çalışırken, bir yandan da katıldığı düzenli ve periyodik seminerlerde asistanlarından ve hocalarından teorik bilgiler edinmekte, tedavi hizmetleri değerlendirilerek varsa hataları belirlenerek düzeltilmekte ve bu şekilde kazanılan deneyimlerle daha iyi tedavi hizmeti verir duruma gelerek uzmanlaşmaktadır. Benzer çalışma okullarda öğretmenin işbaşında yetiştirilmesi projesine uygulandığında da olumlu sonuç almak mümkündür. Bu proje tarafımdan İzmir Özel Türk Lisesinde 1990-2000 yılları arasında başarı ile uygulanmıştır. Projenin dayandığı temel ilkeler ve yapılanması aşağıda açıklanmıştır:

               

               

                Öğretmenin İşbaşında Yetiştirilmesi için Okul Ortamında Oluşturulabilecek Yapılanma:

 

 

                Zümre Öğretmenler Kurulunun Seminer Çalışmasında:

               1.Ders işleme tekniklerinin belirlenmesi ve teknolojiden yararlanma konularının işlenmesi.

                2.Soru üretiminin yapılması.

                3.Sınıflarda yapılan geribildirim çalışmalarının değerlendirilmesi.

                4.Ders denetim sonuçlarının değerlendirilmesi.

                Zümre Başkanlar Kurulu Çalışmalarında:

                1.Zümre öğretmenler kurulu çalaışmalarının aylık değerlendirilmesinin yapılması.

                2.Zümreler arası ve zümrelerile okul yönetimi arasındaki eşgüdümün sağlanması.

                Denetim Biriminin Yapısı ve Görev Alanı:

                1.Soru bankasının Oluşturulması:

               Hedef davranışı ölçmeye yarayan sorular ile öğrenmeyi pekiştiren proje konularından oluşur ve bu çalışmalar zümre öğretmenler kurullarında yapılır.

                2.Ortak Sınavların Yapılmasındaki Amaçlar:

                *Bilgi düzeyinin ve bilgiyi yeni bilgi edinmede veya sorun çözümünde kullanabilme becerilerinin ölçülmesi.

                *Güç öğrenilen konularla, öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerin belirlenmesi.

                3.Zümre Başkanının, Öğretmenlerin Derslerini Denetlemesi:

                *Öğretmene yapılan ders denetimi ile ilgili olarak rehberlikte bulunulması.

                *Denetim sonucu ile ilgili olarak okul yönetimin bilgilendirilmesi.

               

Okuldaki bu yapılanmadan da açık olarak görüleceği gibi, eğitim-öğretim hizmet üretiminin amaca uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmek ve sapma varsa, geri besleme çalışması ile bu aksaklıkların sınıf ortamında giderilmesi için önlem almak ve uygulamak bu projenin esasını oluşturmaktadır. Bunun için öğretmenin alan bilgisi, ders işleme teknikleri, ders işlenişinde teknolojiden yararlanabilme becerisi konularında eğitilmesi gerekmektedir. Projede bu nedenle, haftalık program içine alınacak 2 saatlik seminer çalışması getirilmiştir. Seminer çalışmaları düzenli ve sürekli olarak zümre başkanının gözetiminde yapılır. Bunun dışında okula davet edilecek uzman görüşünden veya çevredeki konu ile ilgili toplantılara katılmak suretiyle de öğretmen eğitimine katkı sağlanır. Ayrıca konu ile ilgili yayınlardan da seminerlerde yararlanılır.

                Zümre başkanının başkanlığında yapılan seminer çalışmalarında bilgilendirme dışında, uygulamaya yönelik esaslar tespit edilir ve sınıftaki uygulama sonuçları değerlendirilerek, gerekiyorsa yeni önlemler alınır. Seminer çalışmalarında, aynı sınıfın farklı şubeleri arasında yapılacak ortak sınavlar için soru ve proje konusu üretimi de yapılır. Soru üretimi senaryo yazımı gibi olup, deneyim isteyen bir çalışmadır. Öğrencinin ölçülmesi istenen hedef davranışı tespit edildikten sonra, o davranışı göstermesini gerektiren bir kurgu hazırlanır. Buna soru deniliyor. Sınavdaki soruya uygun davranışı gösteren öğrencinin, benzer durumlarda da aynı davranışı göstereceği ve bunun sonucu olarak arzulanan eğitimin o öğrenciye verilmiş olacağı düşünülür. Hedef davranışın belirlenmesinde bilgi düzeyini ve bilgiyi kullanabilme becerisini belirleme amaçlanmalıdır.

Proje konusu, araştırma yapmayı ve bu yolla sağlanan bilgiyi kullanabilmeyi gerektirecek şekilde hazırlanmalı. Proje çalışması süresince öğrencinin çalışma aşamaları öğretmen tarafından izlenmeli ve gerektiğinde rehberlikte bulunulmalı. Bu tür çalışmalar, hem öğrenmeyi pekiştirir, hem de öğretmene, öğrencinin öğrenme düzeyini kontrol etme olanağını tanır. Proje çalışmaları, bilimsel bilgi edinme konusunda öğrenciye deneyim ve beceri kazandırır.

                Aynı sınıfın farklı şubeleri arasında yapılacak ortak sınav sonuçlarının değerlendirilmesinde, bilgi düzeyini ölçmenin dışında güç öğrenilen konularla, öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerin belirlenmesi ortak sınavın esas amacını oluşturmalıdır. Konunun öğrenilme güçlüğü, o konunun işlenmesi sırasında öğrencinin yapması gereken zihinsel etkinliğin sayısı ve zorluk dereceleri ile     ilgilidir. Bunu yapamayan öğrenme güçlüğü çeken öğrencidir. Bu kriterlerle tespit edilen hususlar için, sınıfta yapılacak geri besleme çalışmasının esasları, rehberlik uzmanının da yardımı ile zümre toplantısında belirlenir.  Denetim biriminde elde edilen bilgiler zümre toplantılarının ve zümre başkanlar kurulunun gündemine taşınarak görüşülür. Zümre başkanının okul müdürü adına yaptığı ders denetimlerinin sonuçlarına göre, seminer çalışmalarında düzeltici önlemler alınırken, bir yandan da zümre başkanı tarafından görülen eksikler ve giderilmesi konularında ilgili öğretmene rehberlikte bulunulur. Hatta gerek görülmesi halinde, zümre başkanı ilgili öğretmeni kendi sınıfına davet ederek, yapacağı rehberliği uygulamalı olarak gösterir. Zümreler arasındaki koordinasyonu sağlayacak ve zümre başkanlar kurulunu yönetecek, okul yönetimiyle ilişkiyi sağlayacak bir koordinatör yönetici, projenin aksamadan çalışması için gereklidir. Ancak bu kişinin, branşı ile ilgili derse girmesinde fayda vardır. Bu durum, yapacakları rehberlikte etkili olmaları bakımından gereklidir.

Nitelikli öğretmen yetiştirilmesinde bir önemli etken de, motivasyonunu olumsuz etkileyen atanamama veya ücretli atanma uygulamalarından vazgeçilmesi olacaktır. Nitelikli öğretmenin yetiştirilmesiyle öğretimin niteliğinde coğrafi bölgeler arasında görülen farklılıklar da en aza inecektir.

                III. Ortaöğretimde Öğrencilerin Yeteneklerine Uygun Alanlara Yönlendirilmesi:

                Ortaöğretimde 9. Sınıftan sonra, öğrencilerin objektif değerlendirmelerle ilgi ve yeteneklerine uygun olarak, akademik ve mesleki eğitime yönlendirilmeleri öğretimin niteliğine olumlu katkıda bulunacaktır. Hangi yöntemle olursa olsun Ülkede yaratılacak iş alanları bu konudaki başarıyı arttıracak, öğrencileri dershane stresinden, ailelerini de maddi sıkıntıdan kurtaracaktır. Basından edinilen bilgilere göre, 2009 yılında lisans düzeyindeki yüksek öğretim kurumlarının kapasitesi, aynı yıl ÖSS’ye giren 1 milyon 229 bin öğrencinin yaklaşık üçte biri kadardır. Kalan öğrencilerin aile fertleriyle birlikte yaşadıkları sıkıntılar, toplumda sosyal problemlerin oluşmasının da başlıca nedenidir. Oysa bu öğrencilerin mesleğinin olması durumunda, toplumdaki bu sorunlar da en az düzeye inecektir.

                Sonuç olarak:

                Ülkemizdeki eğitim sistemi kişinin zihinsel yeteneklerini geliştiremeyen,  bilgiyi kullanarak sorunlarını çözme becerisini edinememiş, bilgi üretemeyen bireyler yetiştiren yetersiz bir sistemdir.

                Fiziki koşulların yeterli, öğrenci ve sosyal çevresinin gelişmiş sayıldığı İzmir İl’inde dahi arzulanan nitelikli eğitimin sağlanamamasının nedeni, nitelikli öğretmenin yetiştirilemeyişidir.  Zamanının Dünya İmparatoru İskender’in okuduğu okul, Atina yakınlarında fiziki koşulları yetersiz bir zeytin bahçesi idi.  Ancak O’nun, Aristo gibi bilimsel düşünce sistemini benimsemiş nitelikli bir öğretmeni vardı. Ülkemizde nitelikli öğretmen eksikliği ile birlikte, diğer etkenlerin yetersizliğinin de eğitimin arzulanan düzeyde gerçekleşmemesinde olumsuz etkileri vardır. Ancak zincirin zayıf halkasını nitelikli öğretmenin yetiştirilemeyişi oluşturmaktadır. 

                Öğrenme, edinilen bilgiyi sorun çözümünde veya yeni bilgi edinmede kullanabilme becerisi kazanmakla sağlanır. Bunun için kişinin zihinsel yeteneklerini kullanabilme becerisini kazanması(düşünmeyi öğrenmesi ) gerekir. Öğretmen bu nitelikleri eğitim fakültesinde ve çalıştığı eğitim kurumunda işbaşında eğitim ile önce kendisi edinecek, sonra da sınıfta öğrencilerine kazandırarak öğretecektir. Ancak o zaman; bilimsel bilgiyi okulda veya kendi kendine edinebilme ve edinilen bilgiyi sorunlarının çözümünde kullanabilme becerilerini kazandıran, öğrenmeyi öğreten, öğrenci merkezli olan, mesleki becerilerle kişileri etkinleştiren, kişiyi çevresine ve ülkesine karşı duyarlı kılan, araştırmaya ve sorgulamaya dayanan laik bir eğitim sistemine kavuşulmuş olur.